Demir ve Demir Eksikliği

Demir minerali vücudumuzun büyüme ve gelişme için ihtiyaç duyduğu önemli bir mineraldir. Ayrıca oksijeni akciğerlerden dokulara aktaran hemoglobin için önemli bir bileşendir. Oksijen sağlayan diğer bir protein olan miyoglobinin bir bileşeni olan demir, kas metabolizmasını destekler. Demir ayrıca fiziksel büyüme, nörolojik gelişim, hücresel işlevler ve bazı hormonların sentezi için de gereklidir. Demir eksikliği vücudumuzun daha az kırmızı kan hücresi üretmesine sebep olur. Hemoglobinin azalmasıyla vücudumuzun oksijen miktarı azalır.

Demirin “hem” ve “hem olmayan” olmak üzere iki ana formu vardır. Bitkiler ve demir takviyeli gıdalar yalnızca “hem olmayan” demir içerirken; et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları her iki ana formu da içerir.

Demirin Kaynakları

Besinler

Demir, birçok gıdada doğal olarak bulunmaktadır. Yağsız et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları gibi çeşitli yiyecekleri tüketerek önerilen miktarda demir alabilirsiniz. Demir ayrıca demir ile zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıllarda ve ekmeklerde de bulunmaktadır. Beyaz fasulye, mercimek, ıspanak, barbunya ve bezelye çeşitlerinde de mevcut olmakla birlikte fındık ve kuru üzüm gibi kuru meyvelerde de bulunmaktadır.

Vücut, demiri, C vitamini içeren yiyeceklerle birlikte yediğinizde daha iyi emer.

Besin takviyeleri

Demir, birçok multivitamin-mineral takviyesinde ve yalnızca demir içeren takviyelerde bulunmaktadır. Takviyelerdeki demir genellikle demir sülfat, demirli glukonat, ferrik sitrat veya ferrik sülfat formundadır.

Demir Eksikliği

Demir eksikliği kötü beslenme, emilim bozukluğu ve kan kaybıyla ilişkilidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya çapındaki 1,62 milyar anemi vakasının yaklaşık yarısının demir eksikliğinden kaynaklandığını tahmin ediyor.

Demir eksikliği birkaç aşamadan geçer;

• Hafif demir eksikliği: Bu durumferritin seviyelerinin 10–30 mcg / L arasında olduğu düşük demir depoları ve yanı sıra hemoglobinin 12 g / dL’nin üzerinde ve hematokritin kadınlarda%36 ve erkeklerde %41’in üzerinde olduğu normal kırmızı kan hücresi (RBC) sayımından oluşmaktadır.

• Orta düzey demir eksikliği: Bu durum, ferritin seviyeleri 10 mcg / L’nin altında olan tükenmiş demir depoları ve yanı sıra hemoglobinin 12 g / dL’nin üzerinde ve hematokritin kadınlarda %36 ve erkeklerde %41’in üzerinde olduğu normal bir RBC sayımından oluşmaktadır.

• Demir eksikliği anemisi: Bu durum, ferritin seviyeleri 10 mcg / L’nin altında olan tükenmiş demir depoları ve yanı sıra, hemoglobin 12 g / dL’nin altında ve hematokritin kadınlar için% 36 ve erkekler için% 41’in altında olmasıyla normal aralığın altına düşen bir RBC sayımından oluşmaktadır.

Demir eksikliği aneminin en yaygın nedenidir. Diğer mikro besinlerin (folat ve B12 vitamini gibi) ve diğer faktörlerin (kronik enfeksiyon ve iltihaplanma gibi) eksiklikleri aneminin farklı türlerine neden olur. Bunların şiddetini artırır.

Demir eksikliği anemisi ile ilişkili diğer rahatsızlıklar ise; zayıflık, yorgunluk, konsantrasyon zorluğu, bozulmuş bağışıklık ve bilişsel işlevlerdir. Bunların yanında egzersiz veya iş performansı düşüklüğü ve vücut ısısı düzenlenmesinde bozukluklar da demir eksikliğinin yol açtığı diğer rahatsızlıklardır. Bebeklerde ve çocuklarda, demir eksikliği anemisi psikomotor ve bilişsel anormalliklere neden olur. Tedavi edilmezse öğrenme güçlüklerine yol açabilmektedir. Bazı kanıtlar, yaşamın erken dönemindeki eksikliklerin etkilerinin yetişkinlikte de devam ettiğini göstermektedir. Demir eksikliğine genellikle diğer besinlerin eksiklikleri eşlik ettiğinden, demir eksikliğinin belirti ve semptomlarının izole edilmesi zor olur.

Demirin Sağlığa Etkileri

Hamile kadınlar

Hamilelik sırasında bir kadının vücudundaki kan miktarı artar. Bu nedenle kendisi ve büyüyen bebeği için daha fazla demire ihtiyaç duyar. Hamilelik sırasında çok az demir almak, bir kadının demir eksikliği anemisi riskini ve bebeğinin düşük doğum ağırlığı, erken doğum ve düşük demir seviyeleri riskini artırır. Çok az demir almak, bebeğin beyin gelişimine de zarar verir.

Hamile veya emziren kadınlar, bir kadın doğum uzmanı veya başka bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından önerilen bir demir takviyesi almalıdır.

Bebekler ve küçük çocuklar

Bebeklik döneminde demir eksikliği anemisi, gecikmiş psikolojik gelişim, sosyal geri çekilme ve dikkat dağınıklığına yol açar. Zamanında doğmuş bebekler, 6 yaştan 9 aylığa kadar demir bakımından zengin katı yiyecekler yemedikleri veya demir takviyeli mama içmedikleri sürece demir eksikliği yaşayabilirler.

Vücudumuzun günlük demir ihtiyacı yetişkinler için 14 mg’dır. Demir mineralinin zengin olduğu besinler bile günlük demir ihtiyacımızı karşılayamabilir. Ek bir gıda takviyesi ile günlük ihtiyacınızı destekleyebilirsiniz.

Referanslar:

• https://www.nhs.uk/conditions/iron-deficiency-anaemia/
• Thomas G DeLoughery et al Med Clin North Am. 2017 Mar;101(2):319-332. doi: 10.1016/j.mcna.2016.09.004.
• S R Lynch et al 1980;355:32-44. doi: 10.1111/j.1749 6632.1980.tb21325.x.
• Christian Breymann et al Semin Hematol. 2015 Oct;52(4):339-47. doi: 10.1053/j.seminhematol.2015.07.003.
• Patsy M Brannon et al Nutrients. 2017 Dec 6;9(12):1327. doi: 10.3390/nu9121327.
• Som Dev et al Hemodial Int. 2017 Jun;21 Suppl 1(Suppl 1):S6-S20. doi: 10.1111/hdi.12542. Epub 2017 Mar 15.