Silisyum Nedir?
Silisyum nedir sorusunun genel yanıtı, karbon ailesinde bulunan metalik olmayan bir elementtir şeklinde verilebilir. Silisyum (Si) doğada en çok bulunan üçüncü elementtir. (1,2) İnsan vücudunda önemli görevleri olan silisiyum, özellikle kemikler, deri, mukoza ve bağ dokular için gereklidir ve bu bölgelerde bol bulunur. Bu alanlardaki yoğunluğunun sebebi, silisyumun kolajen sentezinde ve optimal bağ dokusunda önemli rollerinin olmasıdır. (4,5) Ayrıca silisyum nedir sorusunu diğer bir yanıtı, kemik büyümesi sırasında kolajen ve proteoglikanlar arasında çapraz bağlantıların oluşmasını sağlayan bir yapıdır şeklinde verilebilir. (1)
Bir metaloid olan silisyum, yiyecek ve içecek sanayilerin katkı maddesi olarak kullanımının yanı sıra birçok endüstriyel alanda kullanılabilir. Silisyum, periyodik cetvelde Si sembolü ile bilinir ve atom numarası 14’tür. Diğer adı silikon olan bu element, mavi-gri metalik parlak bir renge sahiptir ve kristalli yapıdadır. Aynı zamanda sert, kırılgan ve yarı iletken bir maddedir. Dünyanın kabuğunun %27.7’sini oluşturan silisyum, yerkabuğunda oksijenden sonra bulunan en bol element olmasıyla bilinir. Silisyum saf haliyle alüminyuma benzer bir görünüme sahiptir. Ancak silisyum doğada serbest halde bulunmaz. Genellikle doğada kuvars minerali olarak kristal formada bulunabilir. Silisyum yanıcı özelliğe sahip değildir. Ayrıca renksiz ve kokusuzdur. (1,4)
Silisyum nedir sorusunun genel yanıtı, insan vücudundaki işleyişin devamlılığı için önemli minerallerden biridir şeklinde verilebilir. Yetersiz silisyum dokularda ve kemiklerde problemlere yol açabilir. Bundan dolayı diyette düzenli olarak tüketilmesi gerekir. (1)
Silisyum Faydaları Nelerdir?
Silisyumun insan sağlığı için birçok faydası bulunur. Silisyum özellikle kemik ve kıkırdak oluşumunda önemli bir rolü olan glikozaminoglikanların sentezi için gerekli minerallerden biridir. Kollajen sentezinde de büyük bir rolü olan silisyum, bağ dokusunun formunu korumada yardımcı olabilir. Silisyum faydalarının uzun yıllardır kanıtlanması, bilimsel sahada ön plana çıkmasını sağlamıştır. Ancak silisyum kullanırken hangi kimyasal silisyum formunun tüketildiği önemlidir. Bunun sebebi, silisyumun kimyasal formunun bağırsak emilimini yani biyoyararlanımı belirlemesidir. (1)
Genel olarak büyük ve polimerize formlar, küçük ve organik bileşiklere nazaran daha az bir biyoyararlanıma sahiptir. Biyoyararlanımı yüksek olan takviyeler, insan vücudundaki silisyum ihtiyacını daha verimli şekilde giderilebilir. Silisyumun insan vücuduna faydaları genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Silisyum, vücuttaki ve beyindeki alüminyum birikmesine karşı koruma sağlar.
- Kalp ve damar sağlığının korunmasına destek olur.
- Midenin mukoza zarında koruyucu bir zar oluşturulmasına yardımcı olur.
- Cildin görünümünün iyileşmesine ve cilt elastikiyetinin korunmasına katkıda bulunur.
- Saç ve tırnakların sağlığının korunmasında etki sağlar.
- Kemik ve kıkırdak sağlığının korunmasında etkilidir.
- Sindirim sorunları yaşayan bireyler için faydalı olabilir.
- Makrofajların ve osteoklastların aktivitesini inhibe etmeye yardımcı olur.
- Osteoprotegerin (OPG) ve osteogenezisi uyarır.
- Kemiklerin büyümesine yardımcı olan osteoblastlar için aktivatör görevi vardır.
- Bağışıklık sisteminin sağlığını koruyarak devamlılığını sağlamada yardımcı olabilir.
- Kemiklerin yıkımına sebep olan osteoklastların farklılaşması ve aktivasyonu için inhibitör görevi vardır.
- Damar sertliği olarak bilinen ateroskleroz oluşması riskinin azalmasına yardımcı olabilir.
- Beyinde alüminyum birikmesi sonucu çeşitli nörolojik hastalıklar gelişebilir. Alzheimer bu hastalıklardan biridir. Silisyum, kalsiyum birikmesini önleyebilir. Böylece alzheimer riskini düşürebilir.
- Kronik yorgunluğu olan bireyler için etkili fayda sağlayabilir.
- Diyabet gelişmesi riskini azaltmaya yardımcı olabilir. (2,3)
Günlük Silisyum İhtiyacı Ne Kadar?
İnsanlar hem çevre hem de diyet yoluyla silisyum ile etkileşime geçebilir. Genel olarak günlük alınan silisyum miktarı batı toplumlarında yaklaşık olarak 20 ile 50 mg arasında değişirken Hindistan ve Çin gibi bitki bazlı beslenen Asya ülkelerinde günlük tüketilen silisyum miktarı yaklaşık olarak 200 mg’dir. (1) Bundan dolayı bu Asya ülkelerinde diğer ülkelere nazaran daha az kalça çıkıklığı rahatsızlığı görülür. Günlük alınması gereken silisyum miktarı ise günlük gıda alımının %2’sinden fazla olacak şekilde olmalıdır. Genel olarak vücudun günlük silisyum ihtiyacı 50 ila 100 mg arasında değişiklik gösterebilir. (3) Ancak yaşlılarda bu oran 200 mg’ye çıkabilir (3). Ayrıca hamile ve menopoz dönemine giren kadınlar da doktorlarının tavsiyesi ile günlük alınması gereken silisyum miktarını artırabilir. (2,3)
Silisyum Açısından Zengin Besinler Nelerdir?
Silisyum çeşitli gıdalarda doğal olarak bulunabilir. Günlük silisyum ihtiyacını gidermek için bu besinler tüketilebilir. Bunun yanı sıra tüketilen besinler silisyum ihtiyacını karşılamadığı takdirde silisyum takviyesi alınabilir. Genel olarak silisyum içeren besinler şu şekilde sıralanabilir:
- Taze fasulye: Taze fasulye silisyum açısından zengin besinler biridir. Bir fincan taze fasulye, yaklaşık olarak 7 mg silisyum içerir.
- Muz: Muz, silisyumun bol olduğu meyvelerden biridir. Ortalama boylarda bir muz yaklaşık olarak 5 mg silisyum içerir.
- Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, kara lahana, roka gibi yeşil yapraklı sebzeler silisyum açısından zengindir. 2 yemek kaşığı ıspanak yaklaşık olarak 4 mg silisyum içerir.
- Esmer pirinç: Genel olarak her pirinç türü silisyum içerir. Ancak esmer pirinç diğer pirinçte bulunan silisyum miktarı, diğer pirinç türlerine göre daha yüksektir.
- Tahıllar: Yulaf, arpa, buğday gibi tahıllarda silisyum bulunur. Ancak yulaf, silisyum içeriği en yüksek olan tahıllardandır. (3)
Silisyum Eksikliğinde Ne Olur?
Silisyum nedir sorusunun yanıtı, vücut işleyişinin devamlılığı için gerekli olan minerallerden biridir şeklinde verilebilir. Silisyum eksikliğinde özellikle kemiklerde, ciltte, tırnaklarda ve saçlarda anormal dokular gelişebilir. Tırnaklar daha hassas ve kırılgan yapıda olabilir. Saçlarda yıpranma ve dökülmeler görülebilir. Ayrıca silisyum eksikliğinde kemik ve kıkırdak dokularda kusurlar gelişebilir. Silisyumu düzenli olarak kullanmak, bu gibi istenmeyen durumların önüne geçmeye yardımcı olabilir. (1)
Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda daha sağlıklı bir kemik gelişimi için silisyum kullanımı önemli bir rol oynar. Silisyum eksikliğine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, düzenli bir diyet veya gıda takviyesi için doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin.
